Skolyoz, omurganın S ya da C biçiminde eğrilmesiyle ortaya çıkan yapısal bir durumdur. Küçük çocuklarda sık görülse de, yetişkinlerde de skolyoz gelişebilir. Bu yazıda, yetişkin başlangıçlı skolyoz (dejeneratif skolyoz) ve ergenlik çağından kalma idiyopatik skolyozun ileri yaştaki etkileri gibi tipler ele alınmaktadır.
Yetişkin Skolyoz Türleri
- Dejeneratif Skolyoz: Omurga diskleri ve eklemleri yaşlanma nedeniyle yavaş yavaş bozulur. Bu durum, omurga eğriliğine ve ağrıya yol açabilir.
- Ergenlikten Kalan İdiyopatik Skolyoz: Küçük yaşlarda tanı konmamış ya da tedavi edilmemiş eğrilikler ileri yaşta daha belirgin hale gelebilir.
- Spinal Stenoz: Omurgadaki daralma sinirlere baskı yaparak güçsüzlük, uyuşukluk ve nefes darlığına neden olabilir.
Hangi Belirtilerde Uzmana Başvurmalısınız?
- Kalıcı veya ilerleyen sırt, bel ya da omuz ağrısı
- Dengesizlik hissi, yürürken çaprazlık
- Bacaklarda uyuşukluk ve güçsüzlük
- Uzun süreli hareketsizlik sonrası sabah tutukluğu
- Spinal kanal daralmasına bağlı sinir sıkışması belirtileri (örneğin yürüdükçe ağrının artması)
Bu belirtiler ortaya çıkarsa, uzman hekim yönlendirmesiyle değerlendirme yapılmalı. Postür, yürüyüş analizi ve esneklik testi gibi fiziksel muayenelerle hangi terapi planının uygun olacağı belirlenir.
Fizyoterapi Yaklaşımı
1. Ağrı ve Mobilite Yönetimi
- Buz/ısı uygulamaları ve kısa süreli dinlenme önerileri
- Nazik eklem mobilizasyonları ile hareket açıklığının protokol dahilinde artırılması
2. Postür Düzeltme ve Stabilizasyon
- Göğüs kafesi açıcı, sırt gerici egzersizler
- Scapula (kürek kemiği) stabilizasyonu
- Core ve bel-kalça kaslarını güçlendiren düşük etkili egzersizler
3. Denge ve Propriosepsiyon
- Omurga stabilitesini destekleyen tek ayak duruşları
- Denge platformu veya yastıklarıyla kontrollü uygulamalar
4. Fonksiyonel Güçlendirme
- Günlük yaşam aktivitelerine (mesela portmanto kaldırma, merdiven çıkma) yönelik güç programları
- Yürüme, hafif yürüyüş ve spora dönüş planı
5. İzleme ve Geri Bildirim
- Haftalık fizyoterapi seanslarıyla ilerlemenin değerlendirilmesi
- İlerlemenin ilerleyen dönemde düşüşe geçmemesi için periyodik değerlendirme
Sık Sorulan Sorular (S.S.S.)
1. Skolyozum var, cerrahi gerekiyor mu?
Eğrilik ≤ 50° ise, fizyoterapik programları ve ağrı yönetimi çoğunlukla yeterlidir. Cerrahi, ileri veya hızlı ilerleyen vakalarda hekim tarafından değerlendirilir.
2. Fizyoterapi ne kadar sürede fayda sağlar?
Düzenli uygulamayla 6–12 hafta içinde, ağrı, postür ve fonksiyonlarda iyileşme görülür.
3. Egzersizler omurgayı daha fazla eğebilir mi?
Hayır. Fizyoterapist rehberliğinde doğru egzersizle postür düzelir, omurga çevresi stabilizasyon güçlenir.
4. Hangi egzersizlerden başlamalıyım?
Göğüs genişletme, sırt germe, core aktivasyonu ve scapula stabilizasyonu içeren basit hareketlerle başlanır.
5. Yaşlı bireylerde ne sıklıkta devam edilmeli?
Haftalık 2–3 seans ideal olup bireyin ilerlemesine göre program uyarlanır.
6. Diyete dikkat edilmeli mi?
Evet. Hekime danışıldıktan sonra kemik sağlığı için kalsiyum, D vitamini ve anti-inflamatuar içeren dengeli beslenme önerilir.