Kalçalar, günlük yaşam ve spor aktivitelerinde büyük görevlere sahiptir. Femur (uyluk kemiği) ve pelvisin birleşim noktasında bulunan bu küre-yuva eklem yapısı, yürüyüşten zıplamaya birçok hareketi destekler. Ancak zamanla veya aşırı kullanım sonucu oluşan kalça sakatlıkları, omuz, diz–bel bağlantısında sorun yaratabilir. Bu nedenle erken dönemde fizyoterapist desteği almak, hem sorunların çözümü hem de önlenmesi açısından çok değerlidir.
Kalçada Sık Görülen Sakatlık Türleri
1. Tekrarlayan Kullanım Sakatlıkları: Artrit, Tendinit & Labrum Yırtığı
- Sürekli tekrarlanan hareketler kalça çevresinde iltihap (tendinit veya artrit) yaratabilir.
- Romatoid artrit ve osteoartritte kıkırdak yapıda bozulma, eklem hareket kısıtlılığı ve sertlik gözlenir.
- Kalça labrum yırtıkları, topu yuvasında tutan kıkırdak halkada oluşur. Futbol, jimnastik gibi sporlarda sık görülür.
2. Bursit (Bursa İnflamasyonu)
- Kaslar ve kemikler arasında bulunan sıvı keseciklerinin iltihaplanması sonucu oluşur.
- Gebelik, bisiklet gibi uzun pozisyonlarla birlikte tekrarlayan hareketlerde gelişebilir.
3. Kırık & Çıkıklar
- Yaşlı bireylerde düşme sonucu kalça kemiklerinde kırık gelişebilir.
- Erken müdahale edilmezse kalça çevresinde dolaşım ve hareket problemlerine yol açabilir.
Ne Zaman Fizyoterapiste Danışmalısınız?
- Kalça hareketlerinde ağrı, sertlik veya yanma hissediyorsanız
- Yürümekte zorlanma veya topallama varsa
- Sabah tutukluğu gibi uzun hareketsizlik sonrası hareket kısıtlılığı görülüyorsa
- Bursa iltihabı belirtileri (şişlik, lokal sıcaklık, hassasiyet) varsa
- Son düşme veya çarpma sonrası kalçada ağrı başladıysa
Bu durumlarda fizyoterapist, kapsamlı değerlendirme (postür, yürüyüş analizi, kalça eklem açıklığı ve çevresi) yapıp, gereken yönlendirmeyi sunar.
Kalça Sakatlıklarında Fizyoterapi Yaklaşımı
- Ağrı Yönetimi: Buz/ısı uygulamaları, istirahat önerileri ve uygun görülen fizyoterapi teknikleri.
- Mobilizasyon & Halka Stabilizasyonu: Pelvis–kalça güçlendirme, glute kasları ve core egzersizler
- Denge & Propriosepsiyon: Ayakta ve yürüme postürünü desteklemek için denge egzersizleri
- Fonksiyonel Güçlendirme: Düşük etkili egzersizlerden (örneğin, yarım squat, yan yatışta kalça kaldırma) başlayarak spora dönüş planı
- Ortez/Süspansiyon: Gerekirse yürüme destekli veya tabanlık uygulamaları
- Erteleme ve İzleme: Düzenli değerlendirme ile program ilerlemesi takip edilir
Evde Destek Olacak Basit Egzersizler
- Yan Kalça Kaldırma (Side-Leg Lift): Yan yatarak üst bacağı düz kaldırın; glute ve denge kaslarını güçlendirir.
- Yarım Squat: Ayak omuz genişliğinde, kalça geride olacak şekilde dizleri 45° bükün; kuvvetlenme sağlar.
- Glüt Köprüsü (Hip Bridge): Sırt üstü yatıp kalçayı kaldırın; alt bel ve kalça kaslarını çalıştırır.
- Kalça Rotasyonu: Dizleri bükerek ayakları düz tutup yavaş kalça işarası oynatma hareketi yapılabilir.
Kalça Sakatlıklarında Önleme ve Stabilite
- Güçlendirme, esneklik ve postür egzersizi kombinasyonu;
- Dengesiz ve hızlı hareketlerden kaçınma;
- Spor hijyeni ve uygun ısınma önemlidir;
- Düşme riskine karşı denge egzersizi + evde destek sistemi
Sık Sorulan Sorular (S.S.S.)
- Kalça bursiti tek başına iyileşir mi?
- Hafif olgularda fizyoterapiyle 4–6 haftada rahatlama sağlanabilir.
- Kalça kırığı sonrası yürüme ne zaman olur?
- Cerrahi planına göre yük kalktıktan sonra genelde hekim yönlendirmesi sonrasında 6–8 haftada fizyoterapi ile destekli yürüyüş başlanabilir.
- Labrum yırtığı ameliyatsız yönetilebilir mi?
- Rotator stabilizasyon, eklem mobilizasyonu ve spesifik egzersizlerle ameliyatsız yaklaşım başarıyla uygulanabilir. Kararı hekim vermelidir.
- Glute köprüsü ağrılı ise ne yapmalıyım?
- Düşük kaldırış mesafesi ve core aktivasyonu ile tekrar edin; ağrı varsa fizyoterapist kontrolünde kademeli ilerleyin.
- Spora ne zaman dönebilirim?
- Ağrıdan uzak şekilde temel günlük aktiviteleri yaptıysanız, kontrollü ve fizyoterapist eşliğinde başlanabilir.
- Denge egzersizleri neden önemli?
- Kalça stabilizasyonuyla beraber tüm alt ekstremite dengesini güçlendirir; sakatlanma riskini azaltır.