Çengelköy Fizyohol Fizyoterapi ve Egzersiz Danışmanlık Merkezi olarak, omuz ekleminde en sık karşılaşılan ve kişilerin yaşam kalitesini ciddi ölçüde etkileyen sorunlardan biri olan Donmuş Omuz (Adheziv Kapsülit) hakkında bilimsel araştırmalarla desteklenmiş kapsamlı bir rehber hazırladık.
Donmuş omuz, omuz eklemini çevreleyen kapsülün kalınlaşması, sertleşmesi ve küçülmesi sonucu ortaya çıkan, hareket kısıtlılığı ve şiddetli ağrı ile seyreden bir rahatsızlıktır. Genellikle 40 ila 60 yaş arasındaki bireylerde görülür ve özellikle diyabet, tiroid sorunları veya kalp hastalıkları gibi sistemik rahatsızlıkları olan kadınlarda daha sık rastlanır.
Bu durum, günlük yaşam aktivitelerini ciddi şekilde zorlaştırır ve terapi edilmediği sürece aylarca devam edebilir. Dolayısıyla donmuş omuz, hem bireysel yaşam kalitesi hem de iş gücü kaybı açısından oldukça önemli bir problemdir.
Bu yazıda donmuş omuzun evrelerini, fizyoterapinin bilimsel olarak kanıtlanmış yöntemlerini ve iyileşme sürecinde fizyoterapinin kritik rolünü inceleyeceğiz.
Donmuş Omuzun Evreleri ve Belirtileri
Donmuş omuzun doğal seyri genellikle üç evreden oluşur. Fizyoterapinin amacı her evredeki belirtileri hafifletmek, eklem hareketini korumak ve süreci hızlandırmaktır.
1. Donma (Ağrılı) Evresi: Bu dönemde ağrı giderek artar ve hareket kısıtlılığı başlar. Fizyoterapinin temel hedefi ağrıyı yönetmek, eklem hareketliliğini nazikçe korumak ve inflamasyonu azaltmaktır.
2. Donuk (Sertleşme) Evresi: Ağrı yavaş yavaş azalır, fakat omuz hareketleri en kısıtlı seviyededir. Bu evrede fizyoterapi daha yoğun ve agresif germe tekniklerini içerir. Amaç eklem hareket açıklığını artırmaktır.
3. Çözülme (İyileşme) Evresi: Omuz hareketleri yavaş yavaş geri kazanılır. Bu aşamada güçlendirme egzersizleri uygulanır ve tam fonksiyonel kullanım hedeflenir.
Fizyoterapi Uygulamalarının Bilimsel Kanıtları
Donmuş omuzun yönetiminde fizyoterapi, konservatif (ameliyatsız) yöntemlerin en güçlü ayağını oluşturur. Güncel araştırmalar, fizyoterapinin ağrı kontrolünde ve hareket kabiliyetinin artırılmasında cerrahi olmayan en etkili yaklaşım olduğunu ortaya koymaktadır.
Eklem Mobilizasyon Teknikleri (Manuel Terapi)
Fizyoterapistler, omuz kapsülünün sertliğini azaltmak için özel mobilizasyon teknikleri uygular. Bu teknikler, eklem yüzeyine kontrollü ve ritmik hareketler verilerek omuz kapsülünün esnemesini sağlar.
Araştırma: 2025 yılında Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy dergisinde yayımlanan bir inceleme, manuel terapi ve germe egzersizlerinin birlikte uygulanmasının özellikle “Donuk Evre”de hareket açıklığını ve fonksiyonel kapasiteyi anlamlı ölçüde artırdığını göstermiştir.
Ev Programı ve Germe Egzersizleri
Fizyoterapi kliniğinde yapılan uygulamaların kalıcı olması için ev egzersiz programı kritik öneme sahiptir. Bu egzersizler omuz kapsülünü kademeli olarak esnetmeyi hedefler.
Araştırma: Clinical Rehabilitation (2025) dergisinde yayımlanan çalışmalar, günde birkaç kez yapılan sarkaç egzersizleri ve “duvar tırmanışı” gibi germe hareketlerinin donma ve donuk evrelerde eklem hareket açıklığını hızla artırdığını ortaya koymuştur.
Güçlendirme ve Fonksiyonel Egzersizler
Çözülme evresinde odak nokta, omuz kaslarını güçlendirmek ve fonksiyonel hareketleri geri kazandırmaktır. Rotator manşet kasları ve skapulayı stabilize eden kas grupları üzerinde çalışılır.
Araştırma: Archives of Physical Medicine and Rehabilitation (2025) dergisinde yayımlanan randomize kontrollü bir çalışmaya göre, germe egzersizlerine ek olarak direnç bandıyla yapılan güçlendirme egzersizleri, uzun vadede hem dayanıklılığı artırmakta hem de günlük aktivitelerin ağrısız yapılabilmesini sağlamaktadır.
Fizyoterapide Başarı İçin Öneriler
Donmuş omuzun iyileşmesi sabır gerektiren bir süreçtir. Fizyoterapi uygulamalarının etkinliğini artırmak için şu noktalar oldukça önemlidir:
- Ağrıyı yönetmek: Özellikle donma evresinde fizyoterapistler, buz veya ısı uygulamaları, elektrik stimülasyonu ve nazik mobilizasyonlarla ağrıyı azaltabilir. Ağrıyı göz ardı etmek, kapsülün daha da kasılmasına yol açabilir.
- Tutarlılık: İyileşme süreci yalnızca klinikteki seanslarla değil, ev egzersizlerinin düzenli uygulanmasıyla sağlanır.
- Progresif yaklaşım: Fizyoterapist, omuzun durumuna göre programı sürekli günceller. Donma evresinde daha nazik, donuk evrede daha yoğun teknikler uygulanır.
Unutulmamalıdır ki donmuş omuzun terapisi bir maraton gibidir; sabır, düzenli egzersiz ve profesyonel destekle sonuç verir. Eğer omuz hareketlerinizde kısıtlılık ya da uzun süren ağrılar yaşıyorsanız, doğru yaklaşım için bir fizyoterapiste danışmanız çok önemlidir.
S.S.S. (Sıkça Sorulan Sorular)
1. Donmuş omuz tamamen iyileşir mi?
Evet, doğru fizyoterapi yaklaşımı ve düzenli egzersizle donmuş omuzdan tam iyileşme mümkündür. Ancak süreç aylar, hatta bazı vakalarda yıllar sürebilir.
2. Donmuş omuz en çok kimlerde görülür?
40–60 yaş arası bireylerde, özellikle de diyabet, tiroid sorunları veya kalp hastalığı olan kadınlarda daha sık görülür.
3. Donmuş omuz için ameliyat gerekir mi?
Çoğu vakada ameliyat gerekmez. Fizyoterapi ile başarılı sonuçlar elde edilir. Yalnızca çok dirençli vakalarda cerrahi seçenek düşünülebilir.
4. Ev egzersizleri gerçekten etkili mi?
Evet. Klinik uygulamalar tek başına yeterli değildir. Düzenli olarak yapılan ev egzersizleri, hareket açıklığının geri kazanılmasında kritik öneme sahiptir.
5. Donmuş omuzun iyileşme süresi ne kadar sürer?
Genellikle 1–3 yıl arasında değişir. Düzenli fizyoterapi ve ev egzersizleri süreci önemli ölçüde kısaltır.
6. Donmuş omuz ağrısı için hangi egzersizler faydalıdır?
Sarkaç egzersizleri, duvar tırmanışı ve direnç bandıyla yapılan güçlendirme egzersizleri fizyoterapist kontrolünde oldukça etkilidir.